فرمول ساخت جانشین کیک گرده

زنبور عسل برای رشد و نمو و ادامه حیات خود نیاز به مواد مغذی نظیر کربوهیدرات ها ، پروتیئن ها ، چربی ها و ویتامین ها و مواد معدنی دارد که در حالت طبیعی ، کربوهیدرات ها را از طریق شهدگل و پروتئین ها و سایر مواد را از طریق گرده گل دریافت می کند .
در مواقع کمبود گل درطبیعت نیاز زنبور عسل به کربوهیدرات ها را می توان از طریق تغذیه دستی با شربت شکر تاٌمین کرد اما برای مدتی طولانی و حتی زمستان گذرانی  نمی تواند به زندگی خود ادامه دهد و در صورتی که منابع تاٌمین پروتئین و سایر مواد مغذی را در اختیار نداشته باشد اختلالاتی در رشد و نمو غدد زیر حلقی ،مومی و زهری ایجاد می شود، پرورش نوزادان کاهش یافته و طول عمر زنبورها کم می شود که در نهایت جمعیت کلنی کاهش یافته وکندو با خطر جدی روبرو می شود بنابراین در مواقع کمبود و یا عدم وجود گل حتماٌ باید سایر مواد مانند پروتئین ها،چربی هاو ویتامین ها و مواد معدنی را از طریق تغذیه تحریکی کلنی ها با کیک های پروتئینی جانشین گرده برای آنها تاٌمین کرد.
برای تاٌمین این مواد مغذی به جای گرده گل در پاییز و زمستان و اوایل بهار و جلوگیری از ضعیف شدن جمعیت ها از نظر کمی و کیفی ،زنبورداران باید در کندو از جیره های پروتئینی جانشین گرده با پودر کنجاله سویا به صورت ترکیب با مواد دیگر استفاده کنند که اهمیت و ضرورت آن طبق تحقیقات انجام شده به اثبات رسیده است .
 بر اساس یک تحقیق انجام شده در بخش تحقیقات زنبور عسل مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور از بین شش جیره کمکی جانشین و مکمل پروتئینی استفاده شده (با مواد اصلی پودر کنجاله سویا،یا پودر گلوتن ذرت و یا پودر کنجاله کنجد به همراه گرده گل ،یا زرده خشک شده تخم مرغ و سایر مواد افزودنی مشابه ) نتیجه گرفته شد که به طور کلی همه جانشین ها و مکمل های پروتئینی گرده مورد آزمایش تا حدی سبب افزایش پرورش نوزاد و رشد جمعیت نسبت به گروه شاهد که هیچ گونه جیره پروتئینی مصرف نمی کردند ، شدند ولی به دلایل جانبی مانند خوش خوراک نبودن و یا کم بودن قابلیت هضم آنها و یا احتمالا وجود ترکیباتی مضر برای زنبور درآنها و در نتیجه بالا بودن تلفات زمستانی کلنی ها و کم بودن تعداد کلنی ها ی پایدار درآنها همگی نمی توانند جهت تغذیه تحریکی معرفی شوند و تنها جیره ای که در این آزمایش بر سایر جیره ها ارجحیت داشته و از همه جهات برای کلنی ها مناسب تشخیص داده شده جیره پروتئینی جانشین گرده با پودرکنجاله سویا و سایر مواد ترکیبی به نسبت های اعلام شده می باشد .
 این جیره از نظر افزایش پرورش نوزادان و رشد جمعیت ،کاهش میزان مصرف عسل ذخیره زمستانی در کلنی ،نداشتن مرگ و میر زمستانی ،میزان خوش خوراکی و دوام پایداری کلنی های گروه شاهد و همچنین سایر کلنی های مصرف کننده جیره های پروتئینی دیگر در این آزمایش برتری داشت.
کیک های جانشین گرده معمولا در ایام کمبود یا عدم وجود گرده گل در طبیعت برای تغذیه تحریکی کلنی ها تهیه و در اختیارآنها قرار داده می شود.
جیره فوق پس از تهیه به صورت کیک های پخته شده در اوزان ۵۵۰ گرمی (مرحله اول تغذیه در اوایل آبان ماه )،۳۵۰ گرمی (مرحله دوم تغذیه در اولین روز آفتابی نیمه اسفند ماه) و ۵۰۰ گرمی (مرحله سوم تغذیه پانزده روز بعد از دومین تغذیه) برای هر کندو به صورتی که قبلا ذکر شد روی کاغذ مومی سوراخ دار بر روی قاب ها در زیردرکندوگذاشته می شود . زنبورها بلافاصله به طرف کیک جلب شده و از زیر کیک از لابه لای قاب ها از محل سوراخ کاغذ مومی شروع به خوردن کیک کرده و آن را از وسط ،سوراخ می کنند و هم از   کناره های کیک و هم از وسط مرتب از آن تغذیه کرده و در عرض چند روز کل کیک مورد استفاده قرار می گیرد بنابراین میزان کیک جانشین گرده برای تغذیه تحریکی کلنی ها برای هر کندو در سال سه کیک جمع به وزن ۱۴۰۰ گرم می باشد .
لازم به ذکر است که همراه این کیک ها تغذیه با شربت شکر به نسبت ۲ شکر و ۱ آب در اوایل پاییز (بعد از برداشت عسل)برای ذخیره سازی کلنی ها و به نسبت ۱ شکر و ۱ آب در اوایل بهار (قبل از باز شدن اولین گل های شهدزا )برای تحریک ملکه به تخم گذاری بیشتر و تقویت کلنی ها ضروری است.

مزایا و ویژگی ها ی این جیره
۱-افزایش جمعیت کلنی به میزان حدود۵/۱ برابر کلنی ها ی گروه شاهد در اوایل بهار.
۲- افزایش تعداد نوزادان پرورش یافته به میزان حدود ۵/۱ برابر کلنی ها گروه شاهددر اوایل بهار.
۳-خوش خوراکی این جیره بیشتر از سایر جیره ها بوده،به طوری که مصرف آن توسط زنبورداران حدود ۵/۱ برابر کم مصرف ترین جیره بوده است.
۴-مصرف غذای زمستانی در کلنی ها تغذیه شده بااین جیره نسبت به کلنی های گروه شاهدو اکثریت جیره های دیگر کمتر بوده است.
۵- نداشتن هیچ گونه تلفات زمستانی .
۶-دوام و پایداری کلنی های مصرف کننده این جیره در بهار حدود ۷۰ در صد بوده است و یا به عبارتی دیگرتعداد کلنی های پایدار مصرف کننده این جیره ۳/۲ برابر تعداد کلنی های پایدار گروه شاهد بوده است.
این تحقیق لزوم استفاده از کیک های تغذیه ای برای تاٌمین مواد پروتئینی و چربی و سایر مواد مورد نیاز کلنی ها را نشان داد.
بر اساس نتایج حاصله جیره جانشین گرده با پودر کنجاله سویا برای تغذیه تحریکی معرفی می شود که باید زنبورداران برای قوی کردن کلنی های خود در فصول کمبود گرده طبق فرمول پیشنهادی مواد آن را تهیه و بعد از پخت به صورت کیک های تغذیه ای در اختیار کلنی ها قرار بدهند .
مقدار کل کیک پیشنهادی برای تغذیه تحریکی سالا نه هر کلنی ۱۴۰۰ گرم می باشد که باید در سه مرحله در اختیار کلنی ها قرار بگیرد.
لازم به توضیح است که کلیه مواد جامد مورد استفاده باید توسط آسیاب به صورت کاملاپودر یا آرد در آمده واز الک های نیم میلی لیتری گذرانده شود تا بتواند مورد استفاده زنبور عسل قرار گیرد .
کنجاله سویا در اکثر فروشگاهای عرضه موادخوراکی دام و طیور و حتی سوپر مارکت ها وجود دارد که پس از تهیه باید به صورت کاملا پودر در آمده و در تهیه کیک ها مصرف شود .
پروتئین تک یاخته ای (مخمر)پروتئین تخمیری حاصله از تخمیر ملاس است که توسط شرکت پروتک لرستان ساخته شده و بیشتر در تغذیه طیور مصرف می شود این ماده نیز در فروشگاه های عرضه خوراک دام وطیور وجود دارد که پس از تهیه باید به صورت کاملا پودر در آورده شده و سپس در تهیه کیک مصرف شود.این ماده بر حسب نوع فرایند دارای ۴۵ تا۵۰ درصد پروتئین بوده و حاوی اسیدهای آمینه ضروری ، انواع ویتامین ها و مواد اساسی رشد بافت ها و عضلات می باشد .ویتامین ها ی اصلی آن شامل تیامین،ریبوفلاوین ،نیاسین ،پیریدوکسین ،اسید پانتوتنیک و اسید فولیک می باشد .علاوه براین حاوی انواع مواد معدنی ضروری برای رشد نظیرپتاسیم ،فسفر،کلسیم ،منیزیم،گوگرد،سدیم،روی،آهن،مس،سرب منگنز وید می باشد این ماده از نظر مواد مغذی در حد پودر ماهی است.
شیرخشک کم چربی به راحتی قابل دسترس بوده و تهیه زرده تخم مرغ به این صورت است که باید تخم مرغ در آب پخته شود سپس زرده های پخته شده جدا و خشک شود و پس از پودر شدن مورد استفاده قرار گیرد.

نحوه مخلوط کردن و تهیه کیک جانشین گرده در هر مرحله
۱-ابتدا پودر شکر را دقیق به اندازه ذکر شده در ترکیب هر مرحله غذایی،وزن کرده و در یک ظرف می ریزیم.
۲-پودر کنجاله سویا را به میزان تعیین شده در هر مرحله ،پس از توزین در ظرف ریخته و با پودر شکر مخلوط می کنیم.
۳-سپس از پودر پروتئین تک یاخته ای،اکسی تتراسیکلین،شیر خشک کم چربی و پودر زرده تخم مرغ دقیق به میزان تعیین شده در هر مرحله به مخلوط (پودر کنجاله سویا و شکر )داخل ظرف اضافه کرده و کاملا مخلوط می کنیم.
۴-در دیگ بزرگی میزان آب توصیه شده در هر مرحله را ۶۰-۸۰ درجه سانتیگراد حرارت داده و عسل وسرکه (به اندازه تعیین شده)را به آن اضافه می کنیم.
۵-پودر آماده شده در داخل ظرف را کم کم به آب گرم شده داخل دیگ اضافه کرده و مرتب به هم میزنیم تا کیک آماده شود.پس از ریخته شدن ، به میزان تعیین شده در هر مرحله وزن شده و در بشقاب های پلاستیکی لبه دار که کاغذ مومی سوراخ دار درداخل آن پهن شده ریخته می شودتا قالب بگیرد .سپس آن را با کاغذ مومی سوراخ دار از داخل بشقاب درآورده و زیر درکندو روی قاب ها می گذاریم تا به تدریج مورد مصرف زنبوران قرار گیرد .
لازم به ذکر است که در مرحله اول تغذیه که در اوایل پاییز انجام می شود و هوا تقریباٌ سرد شده و کندوهای دارای پوشش برزنتی بر روی قاب ها می باشند بایدکیک زیر پوشش برزنتی بر روی قاب ها گذاشته شود.درزمان تهیه کیک باید دقت لازم به عمل آمده و پخت تا آن جا ادامه پیدا کند که کیک ها رنگ و بوی خود را حفظ کرده و تقریباٌ زردمتمایل به قهوه ای بوده ،حالت خمیری داشته و شکل خود را حفظ کنند.در ضمن باید دقت شود که کیک ها زیاد سفت نشودند که در آن صورت زنبورها قادر به مصرف آن نخواهند بود.
کنجاله سویا Soybean Meal تا سال 1375 کنجاله سویا، تقریباً جایگاهی در سبد محصولات کشاورزی مورد نیاز کشور نداشت، اما از این سال به بعد کنجاله سویا به تدریج جای خود را به عنوان یکی از محصولات ضروری کشاورزی در کشور باز کرد و این روند تا جایی پیشرفته است که امروز تصور بازار محصولات کشاورزی ایران بدون وجود کنجاله سویا تقریباً محال است و اگر برای مدت یک هفته عرضه این کالا به بازار با اخلال مواجه شود، بازار گوشت و مواد پروتئینی کشور به شدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. هم اکنون سالانه نزدیک به 2.5 میلیون تن کنجاله سویا در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد که بخش قابل توجه آن در بخش خوراک طیور و دام به کار گرفته می‌شود

کنجاله  یا Biomass چیست؟
کنجاله بازمانده‌ی جامدی است که پس از روغنکشی از دانه‌های روغنی به جا می‌ماند.
بازمانده‌ی هر چیزی چون دانه سویا، دانه کلزا، دانه آفتابگردان، کنجد، زیتون، انگور، کرچک و امثال آنها که فشرده و آب یا روغن آن گرفته می‌شود کنجاله نامیده می‌شود.
کنجاله‌ها از نظر پروتئین و مواد غذایی غنی هستند و برای خوراک‌دهی به ماکیان، ماهی‌ها و دیگر حیوانات ارزشمند هستند. کنجاله‌ها را معمولاً به قطعات کوچک‌تر می‌شکنند یا آرد می‌کنند. کنجاله برخی دانه‌ها از جمله کرچک و درخت جلا برای خوردن سمی است و از آن‌ها تنها به عنوان کود بهره می‌گیرند.
کنجاله‌های روغنی به خاطر داشتن میزان پروتئین بالا، می‌تواند به عنوان مکمل غذایی در نظر گرفته‌شود. شماری از کنجاله‌های روغنی به ویژه انواع خوراکی آن، برای فرایندهای زیست‌شناختی بهه عنوان سوبسترا، پیشنهاد شده‌اند. از آنها در فرایند تخمیر برای تولید آنزیم‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، قارچ‌ها، ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها و سایر موارد استفاده شده‌است.
ماده جامد بازمانده از گندم و برنج، سبوس، از نیشکر، مَلاس و از چغندر، تفاله نامیده می‌شود.
در نپال از کنجاله گردوی ایرانی در آشپزی بهره می‌گیرند.
می توان در ترجمه از واژه "کنجاره" یا "کنجاله" به جای واژه biomass استفاده کرد

منبع : آرش دل ربا